ได้รูปทะเบียนทาส พร้อมบทพระอัยการทาสบางส่วนมาลงอย่างขายผ้าเอาหน้ารอดนะครับ
เพราะเหตุว่า กล้องและผู้ถ่ายตัวจริงนั้นไปหมู่เกาะสุรินทร์ เลยไหว้วานเพื่อนสมาชิกบอร์ดเราท่านหนึ่ง
ช่วยเป็นธุระในการแคปรูปจากต้นฉบับในมือผม ผ่านเวปคาเมร่า จนได้รูปคร่าว ๆ ออกมา
ต้นฉบับนี้เป็นสมุดไทยดำเส้นดินสอขาว สอบถามคุณย่าได้ความว่าเป็นลายมือทนายหน้าหอของคุณทวดเขียนไว้
ทำนองเป็นบันทึกช่วยจำในการจัดการเรื่องต่าง ๆ ในขณะนั้น
ในมือที่ผมถืออยู่ เห็นตัวหนังสือเรียงเป็นแถว ๆ พรืด ๆ นั่นแหละครับ รายชื่อทาสที่มีอยู่ทั้งชายหญิง
นี้รูปเมื่อเขยิบเข้าใกล้มา จะเห็นรายละเอียดดีขึ้นหน่อยหนึ่ง
นี่เป็นชื่อบางส่วนครับ
เท่าที่อ่านได้ ก็เช่น อำแดงกลีบ ๑ นายหวน ๑ อำแดงนิ่ม ๑ นายโกลม (กลม) ๑ เป็นต้น
รายชื่อทาสเหล่านี้มีราวร่วมร้อยคนได้ บางส่วนระคนอยู่กบชื่อลูกหนี้
รูปนี้เป็นส่วนหนึ่งของหน้าคัดพระอัยการทาส ผมสามารถซูมได้มากที่สุดเพียงนี้ เพื่อให้เห็นอักษรและอักขรวิธีสมัยนั้น
พร้อมเนื้อหาบางส่วนให้ทุกท่านพออ่านเห็นได้ ข้อความเต็มในหน้านั้นคือ
"เปนเมียเกิดลูกดวยเทาได ๆ ก่ดี แลแม่มันเปนไทเพราะลูกแล ชาย หญิง มีสมักจเลียงกัน จย่ากัน
ท่านมิให้เอาเงินค่าตัวแก่มันเลย แลลูกมันเปนพงษผูดี สิทธิขออยู่กับบิดานั้น ๗ มาตราหนึ่ง หญิงทาษีแห่งหนึ่ง
ส่มร่ดดวยชายทาษท่านแห่งหนึ่ง เกิดบุตรดวยกันมากน้อยเทาได ทานให้ลูกมันเปนสิทธิแกนายเงิน แห่งหญิงทาษจงสิ้น
อุประมาดังแม่โค อันปล่อยเกิดลูกเทาได ๆ ได้สิทธิแก่นายโคตัวเมียนั้น "
ต้องกราบขออภัยท่านสมาชิกทุกท่านด้วย ค่าที่ภาพสมุดทะเบียนทาสนี้ อาจไม่คมชัดสะดวกตา
แต่เป็นด้วยข้อจำกัดอย่างยิ่งในเรื่องกล้องและผู้ถ่ายซึ่งไม่อยู่ เลยทำมาตามมีตามเกิดได้ ตามกำลังที่ผมมี
เพราะเกรงว่าทิ้งนานช้าไป จะออกเรื้อ ๆ แล้วไม่ได้ชมทันท่วงที
ขอบพระคุณอาจารย์และคุณนุชที่ถามไถ่ถึงสมุดเล่มนี้
ขอบท่านผู้ช่วยแคปรูปให้ผมด้วยใจจริงครับ